Eguzki Sistemaren osagaiak.

Gure planeta-sistema nebulosa baten gasetik eta hautsetik eratu zen duela bost mila miloi urte inguru. Haren erdigunean Eguzkia dago; izar horrek ematen dio izena gure sistemari eta bi gasez osatuta dago nagusiki: hidrogenoz eta helioz.

Hemen  NASA´s Eyes programa deskarga dezakezu (dohain), Eguzki Sistema ezagutzeko.

Eguzki Sistemaren gainerako astroak horrela sailkatzen dira:

a) Planetak: Gorputz hauek forma esferikoa dute eta Eguzkiaren inguruan biraka dabiltza. Hauen tamaina, orbita dauden beste astro batzuena baino askoz handiagoa da. Batzuk harritsuak dira: Merkurio, Artizarra, Lurra eta Marte. Beste batzuk, gasez osaturik daude nagusiki: Jupiter, Saturno, Urano eta Neptuno.

Merkuriok eta Artizarrak izan ezik, gainontzeko guztiek beste gorputz batzuk haien inguruan biraka dauzkate, sateliteak.

b) Planeta nanoak: Gorputz hauek forma esferikoa dute; planetak baino tamaina txikiagoa dute, eta ezaugarri orbitalak desberdinak dira. Nabarmenena, Pluton da, 2006. urtera arte planetatzat hartu izan zena.

c) Beste Gorputz txikiak: Planeten sateliteez gain Eguzki Sisteman asteroideak eta kometak ere badaude. Asteroideak, gorputz zerutar harritsuak dira; multzorik garrantzitsuena Marte eta Jupiterren artean dago, milaka ale dituen inguru batean (asteroide gerrikoa).

Batzuetan, Lurraren kontra jotzen dute; kasu honetan, atmosferan sartzean , marruskadurarengatik berotzen dira eta meteorito bihurtzen dira.

Kometak, Eguzki Sisteman barrena orbita oso luzangetan ibiltzen diren diren objetuak dira. Hiru alde dituzte, nukleoa, burua eta isatsa. Nukleoa urez, amoniakoz, karbono oxidoz eta harri zatiz osaturik dago; osagai gaseosoak izozturik dadue. Burua eta isatsa hautsez eta plasma izeneko gasez osatuta daude. Tamaina txikia dute (1-10 km-ko diametroa) eta denbora orbitala hiru urtetik berrehun mila urtera artekoa da.

Eguzki-Sistema animazioen bidez:

The inner Solar System 

Eguzki sistema, 3D simulagaiaua

Eguzki sistema, animazioa.

Nasa simulator

Merkurio, Artizarra, Lurra eta Marte dira Eguzkitik hurbilen dauden planetak, horregatik esaten zaie barneko planetak.

Eguzkitik urrunen dauden lau planetak hauek dira: Jupiter, Saturno, Urano eta Neptuno. Planeta hauei kanpoko planetak esaten zaie.

Barneko planetak

Kanpoko planetak

Merkurio: LPlanetan honen erradioa, Lurrarena baino hiru aldiz txikiagoa da. Ez du sateliterik, ezta atmosferarik ere.   Artizarra: Tamainaz Lurraren antzekoa da. Ez du sateliterik. Bere atmosferaren osaeran, nagusiki CO2-a aurkitzen da. Gainazaleko tenperatura 480ºC ingurukoa da.   Lurra: Bere atmosferaren osagai nagusiak, nitrogenoa eta oxigenoa dira . Satelite bakarra du: Ilargia, eta datorren Unitateetan sakonago aztertuko dugu.   Marte: Lurraren tamaina erdia dauka. Bi satelite ditu: Deimos eta Fobos. Oso atmosfera urria du eta osagairik ugariena CO2 da.

Jupiter: Eguzki Sistemako Planetarik handiena da; bere erradioa Lurraren hamaika aldiz handiagoada. 60 satelite baino gehiago ditu; lau handienak, Io, Kalisto, Ganimedes eta Europa dira.   Saturno: Eguzki Sistemako bigarren planetarik handiena da. Haren erradioa Lurrarena baino hamar aldiz handiagoa da. 30 satelite baino gehiago ditu, handiena Titan izenekoa da. Hautsez eta harriz osatutako eraztun-sistema ikusgarri bat du.       Urano: Lurra baino lau aldiz handiagoa da. 25 satelite txiki baino gehiago ditu. Planeta honek ere badu eraztun-sistema bat inguruan. Haren errotazio ardatza orbitarekiko ia horizontala da.   Neptuno: Urano baino zertxobait txikiagoa da. 10 satelite txiki baino gehiago ditu.

Eraiki ezazu zure eguzki sistema:

Jarduera osagarriak:

Stellarium, planetarium on line (ezinbestekoa, gaueko zerua aztertzeko).

 Planetarioa: zerua behatzeko tresna.