| 
  • If you are citizen of an European Union member nation, you may not use this service unless you are at least 16 years old.

  • You already know Dokkio is an AI-powered assistant to organize & manage your digital files & messages. Very soon, Dokkio will support Outlook as well as One Drive. Check it out today!

View
 

LOMCE4ekosistemarendinamika

Page history last edited by Imarru 3 years, 5 months ago

 

Ekosistemaren dinamika.Piramide trofikoak.

Ziklo biogeokimikoak.

 

 

1.- Ekosistema baten bilakaera , denboran zehar:

Ekosistemak aldatzen dira, ez dira egitura estatikoak izaten. Honetaz gain, berauen egitura eta antolamendu-maila mantendu eta areagotu dezakete, bermoldatuz, eta edozein aldaketa motari erantzuten diotelarik. Horretarako energia eta materia fluxu jarrai bat erabiltzen dute. Garapen-bide honen bukaera gehienezko egonkortasuneko egoera teoriko bat da: Klimax egoera.

Klimak egoerako ekosistema batean, Biomasa ez da handitzen eta Biozenosia egonkor mantentzen da ingurugiroko baldintzekiko.

Ekosistema guztieek , berez, klimax egoerarantz jotzen dute .

Ekosistema guztiek Klimax egoerarantz egiten duten bidea, segida ekologikoa deitzen da.

 

1.1- Segida ekologikoak. Motak:

Segidak Primarioak edo Sekundarioak izan daitezke.

Segida Primarioak: Lurralde birjinetan sortzen direnak. Ez dago oraindik inongo komunitaterik. Dunak, laba bolkanikoak, alubioiak ... izaten dira. Lehenengo bizidunak likenak eta goroldioak izaten dira; hauek lurzoru sorrerari ekiten diote. Beranduago, bakterioak eta onddoak iristen dira eta estratu belarkaria.

Segida Sekundarioak: Erregresio bat pairatu duten ekosistemetan gertatzen direnak. Ekosistema horiek klimax egoerantz zihoan bidea moztu dute, baina oraindik lurzuroa eta landaretzaren parte bat mantentzen dituzte. Denbora mugatu bat pasa ondoren, ekosistema hauek klimaxerantz berriro abiatuko dira.

 

1.2- Segida ekologikoen joerak (joera naturalak):

Ekosistema bat garatuz doan neurrian, aldaketa eta joera orokor hauek ikus ditzakegu:

a) Biomasa areagotuz doa: Hasierako fasetik ( ez daude baliabide-mugarik) bukaerako fasera (baliabideak, orain eskasiak izaten dira) Ekosistemaren biomasa handituz doa. Dena den Biomasaren ekoizpena gero eta mugatuagoa da, Arnasketak mugatzen baitu. Bukaerako etapetan, Ekoizpena eta Arnasketa oso antzekoak izaten dira, Ek-Ar hau da Ekoizpen Grabia ,balio positibo baino oso txikia izaten delarik.

Hasiera batean, energia eta baliabide gehiengoa Hazkunderako erabiltzen da baina bukaerako etapetan, energia eta baliabideak Ekosistemaren konplexutasuna mantentzen gastatzen da (Egitura mantzentzen) eta oso hazkunde txikia (Ekoizpen Garbia oso txikia).

b) Produktibitatea murriztuz doa: Ekoizpen/ Biomasa erlazioa murizten delako, arestian esan dugunaren ondorio bezala.

c) Biodibertsitatea handituz doa: Espezie kopurua eta Espezie-dibertsitatea areagotzen dira. Hasierako etapetan espezie nagusiek, nagusi izateari uzten diote eta beste espezie batzuk agertzen dira. Orokorrean, r-estrategiako espeziak ordezkatuak dira eta k-estrategiako espeziak nagusitzen dira. Espezieak ordezkatuz doaz; hasiera bateko especie gehiengoa r-estrategak dira, baina eboluzioantuz doan neurrian K-estrategak agertzen dira.

d) Txoko ekologiko kopurua handitzen da: Ekosistemaren egitura-konplexutasuna areagotzen da.

e) Ekosistemaren egonkortasuna handitzen da: Espezie artean oso elkarekintza sendoak sortzen dira; ibilbide eta materiak egiten dituen zirkuitoak ere aunitz izaten dira egonkortasuna berindartuz.

f) Ekosistematik isuritzen den energia-fluxua murrizten da: hau da azkeneko ondorioa. Urrats gehiago daude eta ondorioz, ihesak eta energia-galerak handiagoak izaten dira.

Arnasketa eta Ekoizpen Primarioa orokorrak orekatuz doaz.

 

Urtsey irla (Islandia). Ekosistema jaioberria.       Ekosistema heldua, klimax egoeran.           Ekosistema artifitzialak: Agrobiosistemak.

 

 

 

2.- Piramide ekologikoak edo trofikoak: materiaren zirkulazio ziklikoa eta energiaren fluxua irudikapen-sistema.

Ekosistema baten maila trofiko desberdinen arteko harremanak eskematikoki irudikatzeko erabiltzen diren irudiak dira; altuera egonkorreko laukizuzenak erabiltzen dira, gainjarrita, berauen zabalera hautatutako aldagaiarekiko proportzionalak izaten dira.

 

1.- Energia-ko piramideak: Maila trofiko bakoitzaren edukin energetikoa adierazten dute, adibidez gr/m2.egun neurri unitateetan, horrexegatik ekoizpen-piramideak ere deitzen dira.

2. - Biomasa-ko piramideak: Maila trofiko bakoitzean pilatu den biomasa adieratzen dute, Materia Organikoaren pisu lehorra edo bere baliokide energetikoa adierazten dituzte: gr/ m2 adibidez, maila trofiko bakoitzean.

3. - Zenbaki-ko piramideak: Maila trofiko bakoitzean dagoen indibiduo kopurua, azalera edo bolumen unitateka. Piramide hauek ez dute oso informazio baliogarririk ematen; oso gutxitan erabiltzen dira. Bizkarroiak kontuan hartzen direnean, beti alderantzizko piramideak sortzen dira.

 

Bataz beste, maila trofiko batetik ondorengora pasatzen den energia %10-koa besterik ez da izaten, arnasketa zelularreko prozesuetan eta gorotzetan eta hondakin biologikoetan energia asko galtzen baita.

 

Energia-ko piramideak: Maila trofiko bakoitzaren edukin energetikoa adierazten dute, adibidez gr/m2·egun neurri unitateetan, horregatik ekoizpen-piramideak ere deitzen dira. 


Biomasa-ko piramideak: Maila trofiko bakoitzean pilatu den biomasa adieratzen dute, Materia Organikoaren pisu lehorra edo bere baliokide energetikoa adierazten dituzte:gr/ m2 -tan adibidez, maila trofiko bakoitzean.

Zenbaki-ko piramideak: Maila trofiko bakoitzean dagoen banako kopurua, azalera edo bolumen unitateka. Piramide hauek ez dute oso informazio baliogarririk ematen; oso gutxitan erabiltzen dira. Bizkarroiak kontuan hartzen direnean, beti alderantzizko piramideak sortzen dira. Bataz beste, maila trofiko batetik ondorengora pasatzen den energía %10-koa besterik ez da izaten, arnasketa zelularreko prozesuetan eta gorotzetan eta hondakin biologikoetan energia asko galtzen baita

 

 

 

3.- Populazioen erregulazioa: Populazio baten tamaina erregulatzen duten faktoreak:

Espezie bakoitzak modu desberdinez erantzuten du, aldaketa baten aurrean; faktore baten aldaketa handitan moldatzen direnak (tolerantzia handiko espezieak faktore horrekiko) espezie euroikoak deitzen dira: horrela, gazitasuna aldaketa handietan moldatzen direnak eurihalinoak izango dira, edo euritermoak (tenperatura tarte zabal batean egokitzen direnak) .....

Egokitzeko malgutasun edo tolerantziarik ez dutenak, espezie estenoikoak dira: estenohalinoak, gazitasun egonkorretan bizi behar direnak (gazitasun tarte estu batean), estenotermoak, espezie hauek tenperatura egonkorra behar dute (tenperatura tarte estu batean bizi ohi dira) .

Egokitzeko malgutasun edo tolerantziarik ez dutenak, espezie estenoikoak dira: estenohalinoak, gazitasun egonkorretan bizi behar direnak (gazitasun tarte estu batean), estenotermoak, espezie hauek tenperatura egonkorra behar dute (tenperatura tarte estu batean bizi ohi dira) .

Taula honetan ikusten diren faktore intrinsekoek, espezie bakoitzaren ezaugarri bat osatzen dute, espezie horren hondare genetikoa da. Faktore extrinsekoak edo ekologikoeek, eta ekosistema horrek egiten duen erresistentzia adierazten dute.

 

 

4.- Ziklo biogeokimikoak:

Materia organikoaren bioelementueek egiten duten ibilbidea da, Atmosfera, Hidrosfera, Biosfera eta Geosferatik zirkulatzean.

Prozesu multzo bat da, garrantzi biologiko handiko elementu bat duten konposatuak eraldatzekoa, bere oxidazio-erredukzio egoera aldatuz, Sistema Natural batetik beste batera transferituz eta berriz Materiaren zikloan sartzeko prest utzi arte.

Bi ziklo mota bereizten dira: elementu gaseosoen zikloak eta elementu sedimentarioen zikloak.

Lehenego kasuan, Atmosfera gordailu naturala izaten da, zirkulazioa azkarra da eta nahiko ziklo itxiak izaten dira (O2, C eta N2arenak dira); bigarren kasuan, gordailua Geosfera da, ziklo geldoak dira zeren eta elementua hauek, meteorizazio eta higaduraren bitartez harrietatik askatu behar baitira. Elementua hauek Atmosferatik pasatuz gero oso ibilbide motza egiten dute. Askotan sakontasun handieneko sedimentuetan biltzen direnez, jokoz kanpo edo zikloz kanpo gera daitezke, horregatik faktore mugatzaileak izaten dira; garrantzitsuenak P eta S arenak dira.

 

 

 

3.1- Karbono-aren zikloa.

Bio-Karbonoaren parte bat harri karbonatodunetan edo hidrokarburoetan biltokiratuta geratzen da. 

Meteorizazioak eta errekuntzeek askatzen dute.

 

 

 

 

 

 

Karbonoaren zikloa (gaztelaniaz, video)

 

Karbonoaren zikloa (II).

 

 

 

 

3.2- Nitrogeno-aren zikloa:

 


Nitrogeno gehiengoa, Atmosfera dago Nbezala; oso molekula egonkorra da, eta biziduneek ezin dute zuzenean erabili.

Ekoizleek, nitratoak erabiltzen dituzte (NO3-) . Nitrato gehiengoa bakterioek eta onddoek sorteen dute N2 atmosferikotik abiatuta.

Gizadiak hiru eragin hauek sortzen ditu Nitrogenoaren zikloan:

 

1.-N2 finkatze industriala: Hau da N2 tik NH3 lortzea. Amoniakoa prozesu industrial askotan erabiltzen da (ongarriak egiteko …).

2.-Goi Tenperaturako errekuntzak: Zentral termikoetan, errekuntza ganbaretan oso temperatura handiak sortzen dira eta airearen N2 etaO2 erreakzionatzen dira NO2 sortuz.

Gasolina eta petroliokinen errekuntzetan ere, Nox askatzen dira.

3.-Gehiegizko ongarritzea: Nitrogenoa, lurzoruetan mugatzailea da , ekoizpen primarioa baldintzatzen baitu. Arrazoi honengatik ongarriketaren bitartez mugak gainditzen saiatzen dira eta Nitrogenoaren zikloa azkartzen da.

 

 

 

 

Nitrogenoaren zikloa (irudia, euskeraz)

 

Nitrogenoaren zikloa (gaztelaniaz, video)

3.3- Fosforoa-ren zikloa:


 


Biltoki nagusia Fosfatoak dira (PO43-) sedimentu itsastarretan metaturik daudenak.

Hondo ozeanikoetan ehun miloi urtez egon daitezke berriro bizidunentzat eskuragarriak izan arte ; arrazoi honengatik, Fosforoa ere mugatzaile bat da, Ekoizpen Primarioan mugatzailerik garrantzitsuena.

 

Harri fosfatudunarik garrantzitsuena apatitoa da; fosfatoak lurzoruetara pasatzen dira, apatitoen meteorizazioarengatik.

Sare trofikoetan erabiltzen dira, baina lurzoruetara itzultzen dira deskonposaketa mikrobianoen bitartez; ozeanoetara iristen dira (ibaieek eramanda) eta berehala hondoratzen dira disolbagarritasun txikia dutelako.

Itsas hondoko sedimentuetan eta harrien zikloan egonaldi luze ematen dute.

 

Fosfatoen Egonaldiak:

Lurreko ekosistemetan: 102-104 urte

Gainazal ozeanikoan: egun batzurez.

Ur ozeanikoetan: 25000 urtez, batazbeste.

Hondo ozeanikoko sedimentuetan: ehun miloi urtez.

 

 

 

Fosforoaren zikloa (gaztelaniaz, video)

3.4- Sufrea-ren zikloa:


 

Biltokirik garrantzitsuena, Litosfera da, igeltso eta pirita bezalako mineraletan

aurkitzen baita.

Ekoizleek sufrea sulfato bezala (SO42-) hartzen dute; sulfatoa ugaria da Hidrosferan (disolbatuta) eta zerbait gutxiagolurzoruetan.

Escherichia eta Proteus generoko bakterioeek eta Aspergillus, Neurospora onddoeek materia organiko-ko deskonposaketatik sulfatoak lurzoruetara askatzen dute berriro.

Atmosferan sulfato gutxi dago, eta jatorri bolkaniko (edo antropiko) duen SO2 tik dator, urarekin erreakzionatu ondoren (gogoratu euri azidoa).

 

Sufrea Atmosferan egon daiteke ere SH2 (jatorri bolkaniko eta M.O. deskonposaketa anaerobikotik) eta DMS (dimetilsulfuroa); DMS itsasbelarreek ekoiztu eta askazten dute; eguzki-irrada isladatzen du (beraz, albedoa handitzen du) eta atmosferaren zenbait osagai kondentsatu eta prezipitarazten du honengatik negutegi eragina murrizten du.

 

 

 

Sufrearen zikloa (gaztelaniaz, video)

3.5- Oxigenoa-ren zikloa:

 

 


Oxigenoa, uraren elementua denez, bere zikloa ziklo hidrologikoarekin erlazionatuta dago.

Bizidunook atmosferatik oxigenoa hartzen dugu eta CO2 bezala askatzen dugu.

 

Ekoizleek oxigenoa askatzen dute, fotosintesian, ur molekuletatik (fotolisia) abiatuta argi energia kontsumituz.

Atmosferan oxigenoak erreakzio batzuetan parte hartzen du (ozono sorreran kasu).

 

 

 

El ciclo del oxígeno

 

 

Comments (0)

You don't have permission to comment on this page.