Neodarwinismo ere esaten zaio.

Darwinen teoria nagusiak jasotzen ditu, genetikak ekarritako ezagutza berrien argitara berriro aztertu eta osaturik. Bilakaeraren teoria dagaur egun nagusia zientzialarien artean.

Teoria honek bi zutabe ditu:

a) populazioen bariazio genetikoa, eta

b) ugaritasun horretan eragiten duen hautaketa naturala.

Bariazioa da bilakaeraren oinarria. Bi bariazio mota dira: giroak eragindako bariazioak (Lamarckek zioen organoen erabiltze eta ez erabiltze hura), eta jatorri genetikoa duten bariazioak. Azken horiek dira, genetikoak alegia, bilakaerari ardura zaizkionak, horiek baitira ondorengoei transmitituko zaizkienak.

Mutazio genetikoak dira bariazio heredagarriaren lehen iturria.

Horien gainean beste mekanismo batzuek eragiten dute, bariazio hori asko areagotzen dutenak.

Mekanismohorien artean batzuk aipa daitezke, hala nola migrazioak, noraez genetikoa, etab., eta, batez ere, sexu bidezko ugaltzea, zeinak, meiosiaren eta ernalketaren bitartez, diren forma guztiak konbinatzen baititu, eta mugagabe zabaltzen ugaritasuna. Indar horiek normalean zoriaren arabera jokatzen dute, ez baitago indar jakinik mutazioak zentzu baterantz edo besterantz bideratuko dituztenik.

Neodarwinismoaren zuhaitz ebolutiboa

Teoria honen arabera, Bioaniztasunaren sorerra prozesu geldo, jarraia eta pilatzaile bat izaten da, konplexutasun-maila hazkorrekoa.

Eredu honen arabera, Biodibertsitate-sorrera honek bilakaera jerarkiko bat aurkezten du: joera ebolutiboak gero eta organismo konplexuagoak eta aurreratuagoak sortzen baititu.

Ikuspegi Jerarkikoaren zenbait adibide, ondoko adierazpenetan:

a) ....gero eta modernoagoa, gero eta perfektoagoa...

b) ... Onenek bizirauten dute..... (erne! hau argudio zirkular bat da: Nortzuk dira onenak? biziraundu dutenak. Eta nortzuk biziraundu dute? Onenak).

c) .... Diseinu biologiko askoren desagertzearen kausa berauen baitan dago, gaitasun edo perfektotasun ezarengatik ...

Puntualismo edo Oreka puntuatuko edo Aldizkako Orekako Teoriaren arabera (Stephen Jay Gould ,irudian, eta Eldredge) prozesu ebolutiboan eta biodibertsitate-sorrerako prozesuetan bi aldakuntza-maila bereiztu behar dira:

a) Makroeboluzioa:

Phylum edo gorputz-diseinu mota batetik beste batera pasatzeko jauzia da.

Phylum mailako aldakortasuna adierazteko Paregabetasun hitza asmatu dute.

Paregabetasuna (Disparidad) gorputz-diseinu berriak sortzeko ahalmena da. Kambriarrean suertatu zen Paregabetasun handieneko aldia; Metazoo-phylum gehienak miloi urte gutxitan agertu ziren, gaur egun bizi direnak baino askoz gehiago, eboluzioaren bidean galdu direnak (iraungitze prozesuetan).

Teoria Sintetikoak ezin du argitu Big Bang biologiko kambriarraren kausa, ezta phylum-en arteko bilakaera.

Kambriarra-tik egunarte, paregabetasuna murriztuz joan da, gero eta phylum kopuru txikiagoa baitago.

Phylum desagertzearen eragile nagusiak iraungitze prozesuak izan dira (irudian, iraungitze prozesu nagusiak):

Hautespen Naturalak oso protagonismo txikia izan du Makroeboluzioan; onenen arrakasta baino, iraungiketa batean bizirauteko zoria (zoriona, jakina) da aldagairik garrantzitsuena (honi deitzen zaio gertagarritasuna edo contingencia).

Ez dago ikuspegi jerarkikorik, Neodarwinismoan bezala.

Ordobiziarratik ez da agertu metazoo phylum berririk (diseinu biologiko berririk).

Beraz,

Paregabetasuna murriztuz doa.

Krisi biologikorik larriena, Permo-Trias ekoa izan zen (-240 m.u.); beste batzuk, Ordobizikoaren bukaeran (-440 m.u.), Devonikoaren amaieran (-365 m.u.), Triasikoaren amaieran (-145 m.u.) eta Kretazeoaren amaieran (-65 m.u.) .

b) Mikroeboluzioa.

Gorputz-diseinu baten barneko aldakortasuna adierazten du. Beste terminu bat asmatzen dute, gaitasun hau azaltzeko: Dibertsitatea.

Dibertsitatea (Diversidad) phylum zehatz batean familia eta espezie aniztasuna sortzeko gaitasuna.

Mikroeboluzioaren motorea azaltzerakoan ontzat jotzen dute Teoria Sintetikoaren baieztapenak. Laburtuta:

Dibertsitatea handiagotuz doa (biziraundu duten bizidun-talde edo phylum-en barnean)

Oreka puntuatuaren zuhaitz ebolutiboa: Manton-en belardia

Prozesu motela eta mailakakoa izaten da.

Eremu zabalean bizi den mota bat baldin bada, erraz bereiziko dira geografia hesiek (mendi, ibai, itsaso eta abarrek) banaturiko populazioetan.

Populazio horiek giro desberdinen eraginpean biziko dira, eta horrekegokitze mota desberdinak sorraraziko ditu organismoetan, eremuen arabera.

Hesiek populazioen arteko gene trukea eragotziko dute, eta aldeak gero eta handiagoak izango dira. Milaka edo milioika urte igaro ondoren, populazio horietako batzuetan ugalketa bakartzeko mekanismoak agertuko dira, mota desberdinen sorrera ekar dezaketenak.

Sinpatrikoa ere deitu izan zaio Lurralde berean bizi diren populazioetan gertatzen baita , banaketa geografikorik gabe.

Bakartasun mekanismo batzuk gutxi-asko bat-batean agertzen dira, eta mota bereko taldeen arteko gurutzaketak eragozten dituzte. Adibidez, emeak erakartzeko estrategia desberdinengatik, argiarekiko edo tenperaturarekiko zaletasunagatik ......

Mekanismo horiek banako bakar batean ager daitezke, eta banako hori gai izan da mota berriko populazio bat sortzeko.

Espeziazio mota hau animalietan urria bada ere, landereetan ez da arraroa Poliploidia eta Hibridazio prozesueei esker.

Poliploidia angipospermo mota askoren eragiletzat hartzen den mutazioa da, angipospermo landuen eragiletzat batez ere.

Landare horietako gehienak tetraploideak izaten dira (Animalietan, berriz, oso gutxitan gertatzen da, sexualitate berezia dutenetan bakarrik hain zuzen ere: partenogenesia, hermafroditismoa, etab.)

Poliploidian, bi edo hiru belaunalditan sor daiteke mota berri bat; alopoliploidia izaten da gehienetan. Gogoratu behar da AAeta BB izendatuko ditugun bi kromosoma sail dituzten bi mota diploide gurutzatuta, ondorengo hibrido diploide bat emango dutela (AB), antzua. Batzuetan hibrido horrek bere kromosomak autobikoizten ditu, eta AABB tetraploidea bihurtzen da, eta haren ondorengoek autoernalketa bidez landare emankorrak dituen populazio bat sor dezakete. Tetraploide hori, jakina, ez da gai izaten bere arbasoen tankerako motekin gurutzatzeko, eta, hortaz, mota berritzat hartzen da.

Espeziazio mota honi mota artekoa ere esaten zaio. Autopoliploideen kasua ikusi da jada mutazioetan.